“Miatsum” virusundan hələ də qurtula bilməyən, xəstə təfəkkürlü erməni toplumun psixologiyasını anlamaq doğrudan da qəliz məsələdir. Diqqət edin, illərdir Bakı və Ankaranı Ermənistanı blokadada saxlamaqda ittiham edən rəsmi İrəvan indi də başqa havaya girib, 10 noyabr 2020 və 11 yanvar 2021-ci il üçtərəfli sazişlərlə öz üzərinə götürdüyü və bölgədə kommunikasiyaların, nəqliyyat yollarının qeyd-şərtsiz açılmasını ehtiva edən öhdəlikləri nə qədər qəribə də olsa, yerinə yetirməkdən yayınır, beləliklə, faktiki özü-özünü izolyasiyada saxlamaqda davam edir.

Regionda böyük sülhü və əməkdaşlığı min bəhanə ilə ləngidən Ermənistan təbii ki, bunun altını da ən çox elə özü çəkir. Məsələn, məğlub ölkənin demoqrafik durumu heç vaxt olmadığı qədər indi acınacaqlı səviyyədədir. Son məlumatlara görə, ölkədə əhalinin kəskin azalması prosesi gedir, özü də bütün bölgələr üzrə.

*****

“Pandemiya dövründə sərhədlərin bağlanması səbəbindən demək olar, dünyanın bütün ölkələrində əhalinin sayı ilə bağlı müsbət məlumatlar müşahidə olunur. Amma Ermənistana sərhədlərin bağlanması da kömək etmədi. Ölkə əhalisi fəlakətli surətlə azalır”.

Bunu Ermənistanın tanınmış iqtisadçısı Ara Qaloyan deyib. Onun sözlərinə görə, Ermənistanda həm şəhər, həm də kənd əhalisi azalır: “Rəsmi məlumatlara görə, ötən il, məsələn, Gümrüdə 112,5 min əhali yaşayırdı. Bu il rəsmi rəqəm 111 mindir. Eyni tendensiya Ermənistanın bütün vilayət mərkəzlərində müşahidə olunur. İstisnasız olaraq, keçən illə müqayisədə bütün rayon mərkəzlərinin əhalisi azalıb”.

Qaloyan ötən illə müqayisədə sakinlərin sayının daha çox azalmasının Qafanda, Gorusda, Mehri və Qarakilsədə müşahidə olunduğunu vurğulayıb. “Bir sözlə, bu gedişlə Zəngəzur və Tavuş vilayətlərində bir neçə ildən sonra bir erməni belə qalmayacaq. Bu regionların əhalisi kütləvi şəkildə paytaxt İrəvan istiqamətinə köç etməyə davam edir”, - deyə erməni iqtisadçı əlavə edib.

Başqa bir erməni iqtisadçısı, “Ermənistan” blokundan olan deputat Tadevos Avetisyan isə ölkədə yoxsulların sayının durmadan artdığını və bahalaşma getdiyini bildirib.

“Yeni Müsavat”ın məlumatına görə, bu barədə o, özünün təhlil məqaləsində yazıb. Qeyd edib ki, ölkədə sosial-iqtisadi böhran 2021-ci ilin birinci yarısında da davam edib.

Həyəcan təbili çalan erməni iqtisadçı həmçinin yazıb: “Bu müddətdə ərzaq məhsullarının orta qiymətləri 7,9%, o cümlədən çörək - 8,3%, süd məhsulları - 12,1%, şəkər - 41,7%, digər qida yağları - 57,8%, yumurta - 48,8%, tərəvəz - 9% və s. artıb. Bu mənfi tendensiya davam edir. Göstərilən inflyasiya dərəcələri 2021-ci ilin iyul ayında artıb, baxmayaraq ki, erməni dramı ABŞ dollarına nisbətdə 4,3% ucuzlaşıb və orta məzənnə 2020-ci ilin iyul ayında eyni adlı məzənnəyə bərabər olub. Yəni vətəndaşların real gəlirləri daim azalır, işsizlər təbəqəsi də daxil olmaqla, yoxsulların və ifrat yoxsulların sayı isə daim artır”.

Erməni iqtisadçının sözlərinə görə, 2020-ci ilin əvvəlinə nisbətən, son altı ay ərzində Ermənistanın xarici borcu da böyüyüb. “Bu müddətdə xarici borc 10,3% və ya təxminən 625 milyon dollar artıb. Xarici dövlət borcunun müntəzəm şəkildə artması isə həm də ölkəmizin inkişaf imkanlarını məhdudlaşdırır”, - deyə o qeyd edib.

*****

Bu arada həm də ermənilərin Qarabağdan böyük köçü başlayıb. Ermənilər bölgəni Laçın dəhlizi ilə tərk edib gedirlər. Laçın dəhlizi ilə avtomobillərin hərəkətinə dair əldə olunan ətraflı statistikaya əsasən, son bir ayda dəhlizlə Ermənistandan gələn 15 min avtomobil daxil olub, 21100 avtomobil çıxıb. Aradakı fərq böyükdür - 6100 avtomobil (Virtulaaz.org).

Statistika əhalinin hərəkəti məsələsinə də aydınlıq gətirir: göstərilən müddət ərzində Rusiya sülhməramlılarının nəzarətindəki zonaya 15 700 nəfər daxil olub, 22 360 nəfər çıxıb. Yəni Qarabağdakı ermənilərin sayı sürətlə azalır və əhalinin bu hiss olunacaq axınının səbəbi sabaha inamsızlıq və qeyri-müəyyənlikdir. Bunu “Komsomolskaya Pravda” qəzetinin müxbiri Darya Aslamovaya separatçıların nümayəndəsi, özünü oyuncaq qurumda “xarici işlər naziri” adlandıran David Babayan da etiraf edir.

Darya Aslamova bugünlərdə dərc edilmiş səs-küylü reportajında ermənilərin Qarabağdan köçünə xüsusi diqqət ayırıb. «Artsax TV" kanalının aparıcısı Tsovinar Barxudaryan isə “Eurasianet” portalına müsahibəsində deyib ki, Qarabağ ermənilərinin çoxu çamadan əhval-ruhiyyəsindədir. “Gələcək aydın deyil. İnsanlar düşünür ki, qalsınlar, yoxsa getsinlər. Biz hətta bilmirik ki, bir həftə sonra nələr olacaq, nəinki 4 il sonra”, - o deyir.

Başqa sözlə, gözlərimiz önündə tarixi hadisə - ermənilərin Qarabağdan köçü baş verir. Onların hər biri qəlbində dərk edir ki, bura onların evi deyil. Nə İrəvan hökumətinin Qarabağ ermənilərini ələ almaq cəhdləri, nə Rusiya sülhməramlılarının mandatı situasiyanı dəyişmək gücündə deyil. Bu haqda Qarabağda qalan ermənilərin də özləri artıq açıq danışırlar.

*****

Ermənistan hökuməti isə ilk növbədə azalan əhalisinin sosial-iqtisadi durumunu yaxşılaşdırmaq, blokadadan çıxmaq üçün real addımlar atmaq, Azərbaycanla sülh müqaviləsi imzalayıb heç olmasa, Qarabağda qalan 5-10 minlik erməni əhalinin fiziki varlığına dövlətimizin tərkibində zəmanət almaq əvəzinə, hələ də qlobal güclərin oyununda köhnə alət rolu oymağa üstünlük verir, bununla da özünün iki əsas qonşusu - Azərbaycan və Türkiyəyə qarşı düşmənçiliyi davam etdirir.

Ancaq hər oyunun bir sonu gəlir. İrəvanda anlamaq istəmirlər ki, belə oyunlarda “piyada” olmaqla Ermənistan yalnız öz sonunu yaxınlaşdırır. Bu sonun əlamətləri artıq ortadadır...
“Yeni Müsavat”