Sentyabr ayından başlayaraq 2023-cü ildə əməkhaqlarının artımı ilə bağlı müzakirələr getməkdədir. Buna səbəb Maliyyə Nazirliyinin gələn ilin dövlət və icmal büdcələrinin ilkin göstəricilərinə dair açıqlaması olub.

“Qafqazinfo”nun məlumatına görə, sənəddə 2023-cü ildə xərclər üzrə siyasətin əsas istiqamətləri sırasında əməyin ödənişi ilə bağlı islahatların davam etdirilməsi də yer alıb. Artıq rəsmi şəxslər və ictimaiyyət nümayəndələri arasında həmin ildə əməkhaqlarının nə qədər artırılacağı ilə bağlı gözləntilərini açıqlayanlar da var.

Bəs gələn il əməkhaqları nə qədər arta bilər?

Əvvəlcə ondan başlamalıyıq ki, bu ilin əvvəlindən ölkədə növbəti sosial paketin icrasına başlanılıb. Bu istiqamətdə görülən tədbirlərdən biri də əməkhaqlarının artırılmasıdır. Belə ki, ilk növbədə, minimum aylıq əməkhaqqının məbləği artırılaraq 250 manatdan 300 manata çatdırılıb. Minimum əməkhaqqının artımı vahid tarif cədvəlinin bütün pillələri üzrə artımlara – orta hesabla 20 faiz artıma imkan verib. Minimum əməkhaqqı artımı dövlət sektoru üzrə 400 min, özəl sektor üzrə 400 min nəfər olmaqla, ümumən 800 min işçini əhatə edib. Həmçinin, dövlət büdcəsindən maliyyələşən bir sıra təşkilatlarda çalışanların, o cümlədən ümumitəhsil müəssisələrində çalışan, bilik və bacarıqlarının diaqnostik qiymətləndirilməsi aparılan müəllimlərin əməkhaqları orta hesabla 20 faiz artırılıb.   

Qeyd etmək lazımdır ki, bu sosial paket inflyasiyanın əhalinin gəlirlərini üstələməsinin və bu prosesin davam etməsinin qarşısını almağa hesablanmışdı. Belə ki, 2021-ci il üzrə inflyasiya 6,7 faiz, o cümlədən ərzaq məhsulları, içkilər və tütün məmulatları üzrə 8,1 faiz olmuşdu. İnflyasiyanın növbəti ildə ikirəqəmli olacağını təxmin etmək elə də çətin deyildi.

Hərçənd ki, bu dövrdə (2020-ci illə müqayisədə 2021-ci ildə) əhalinin gəlirləri nominal ifadədə 2,6 faiz, o cümlədən, orta aylıq əməkhaqları 3,4 faiz artmışdı. Bütün bunlar əməkhaqlarının artımına zəmin yaratmışdı. 

Cari ildə isə vəziyyət bir qədər fərqlidir. 2022-ci ilin yanvar-sentyabr aylarında inflyasiya 13,4 faiz, o cümlədən ərzaq məhsulları, içkilər və tütün məmulatları üzrə 19,3 faiz olub. Bunun fonunda eyni dövrdə əhalinin gəlirləri 20,2 faiz artıb. Orta aylıq əməkhaqqı isə (2022-ci ilin yanvar-avqust aylarında 2021-ci ilin müvafiq dövrünə nisbətən) 14,3 faiz artıb. 

Bununla belə, 2023-cü ildə dövlət büdcəsində sosialyönümlü xərclərin, o cümlədən əməyin ödənilməsi xərclərinin artacağı gözlənilir. 2023-cü ilin dövlət büdcəsində əməyin ödənilməsi üzrə xərclərin 8 milyard 479,7 milyon manat olacağı proqnozlaşdırılır ki, bu da cari ilin müvafiq göstəricisi ilə müqayisədə 420,8 milyon manat və ya 5,2 faiz çoxdur. Cari il üzrə isə əməyin ödənişi xərclərinin 8 milyard 59 milyon manat olacağı gözlənilir ki, bu da 2021-ci ilə nisbətən 1 milyard 563,9 milyon manat və ya 24,1 faiz yüksəkdir. Başqa sözlə, 2023-cü ildə dövlət büdcəsində əməyin ödənişinin artımına yönəldiləcək vəsaitin cari illə müqayisədə 3,7 dəfə az olacağı gözlənilir.    

Hesablama Palatasının Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun 2023-cü il üçün büdcə layihəsinə rəyində isə bildirilib ki, növbəti ildə orta aylıq əmək haqqının artımı 7,1 faiz səviyyəsində nəzərdə tutulub. Bu, cari il üçün gözlənilən analoji göstəricidən təxminən 2 dəfə az olmaqla ölkə üzrə orta aylıq əmək haqqının artımını göstərir. 

Orta aylıq əmək haqqının artımına iqtisadiyyatın “kölgədən çıxarılması” tədbirləri də təsir edir. Belə ki, özəl sektorda əməkhaqlarının “ağardılması” orta aylıq əməkhaqqı göstəricisinin artmasına gətirib çıxarır. 

Rəsmi göstəricilərin təhlili onu deməyə əsas verir ki, 2023-cü ildə dövlət büdcəsindən maliyyələşən təşkilatlarda əməkhaqlarının artımı gözlənilsə də bu, cari ildəki səviyyədə olmayacaq. 

Növbəti il üçün inflyasiya göstəricisinin 6,9 faiz olacağının proqnozlaşdırıldığını və artımın inflyasiya təzyiqinə əsaslandığını nəzərə alanda əməkhaqlarının müəyyən sahələr üzrə 10 faizə qədər artacağını təxmin etmək olar.